Niestabilność stawu kolanowego
W ostatnich czasach coraz częściej dochodzi do uszkodzeń stawów kolanowych zarówno w następstwie urazów sportowych jak i urazów zdarzających się w życiu codziennym. Z powodu zwiększenia aktywności fizycznej społeczeństawa należy się liczyć z ciągłym wzrostem liczby urazów. Niestabilność stawu kolanowego powstaje w wyniku uszkodzenia jednego z jego czterech głównych stabilizujących go więzadeł. Są to więzadło krzyżowe przednie, tylne oraz więzadła poboczne piszczelowe i srzałkowe.
Więzadło poboczne piszczelowe (MCL) jest najczęściej uszkadzanym więzadłem kolana. Rozerwane MCL najczęściej objawia się bólem po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego, miejscowym zasinieniem, niekiedy obrzękiem stawu, a po ciężkim uszkodzeniu więzadła, może nawet pojawić się niestabilność stawu. Izolowane uszkodzenia MCL na ogół nie wymagają interwencji chorurgicznej. Leczenie polega na unieruchomieniu kończyny w stabilizatorze, zabezpieczającym kolano przed działaniem sił koślawiących. Urazy I i II stopnia (czyli urazy z niecałkowitym przerwaniem ciągłości więzadła) powinny być leczone zachowawczo. Obecnie w ramach leczenia zachowawczego dzięki funkcjonalnym ortezom i szybkiemu rozpoczynianiu aktywności ruchowej już we wczesnej fazie terapii możliwe jest odzykanie funkcji i wzmocnienie kolana, przy jednoczesnym zabiezbieczeniu MCL przed działaniem sił koślawiących. Pacjent może chodzić jeśli nie odczuwa bólu, choć zwykle w pierwszych dniach po urazie zaleca się odciążanie kończyny przy pomocy kul łokciowych.
Urazy więzadła pobocznego strzałkowego (LCL) występują znacznie rzadziej niż uraz MCL. Rzadko są urazami izolowanymi, zwykle współistnieją z dodatkowymi obrażeniami stawu. Najbardziej typowym objawem ostrego urazu LCL jest ból w bocznej okolicy kolana. Ponadto może wystąpić miejscowe zasinienie oraz obrzęk stawu, w niektórych przypadkach także uczucie niestabilności kolana. Stosowanie samych tylko ortez nie okazało się skuteczne w leczeniu uszkodzeń LCL. Podstawą leczenia jest naprawa/rekonstrukcja chirurgiczna, natomiast kolejnym etapem jest zabezpieczenie kolana w stabilizator. Zabezpieczenie bocznych struktur stawu kolanowego ortezą powinno trwać do trzech miesięcy, z jednoczasową rehabilitacją i posługiwaniem się kulami łokciowymi w celu odciążania kończyny w pierwszych tygodniach po urazie.
Uraz więzadła krzyżowego przedniego (ACL) powstaje najczęściej w mechanizmie skręcenia kolana przy stawianiu stopy na podłożu. Charakterystyczny dla tego urazu jest ból i obrzęk stawu, czasem z towarzyszącym słyszalnym „trzaśnięciem“. U wielu pacjentów pojawiają się objawy niestabilności kolana po ponowym podjęciu przez nich aktywności sportowej. Przy izolowanych urazach ACL wskazane jest zastosowanie we wstępnym okresie po urazie unieruchomienia w stabilizatorze, a następnie wdrożenie rehabilitacji, która powinna zmierzać do przywrócenia ruchomości stawu kolanowego i wzmocnienia mięśni w jego okolicy, głównie mięśnia czworogłowego. Decyzje o chirurgicznej rekonstrukcji uszkodzonego ACL są podejmowane indywidualnie w zależności od pożądanego przez pacienta poziomu aktywności sportowej, wieku, towarzyszących zmian zwyrodnieniowych oraz obiektywnej i subiektywnej oceny niestabilności stawu.
Urazy więzadła krzyżowego tylnego (PCL) są najczęściej spowodowane uprawianiem sportu, ale także urazami komunikacyjnymi. Typowym mechanizmem urazu PCL w sporcie jest bezpośrednie uderzenie w kolano. Urazowi więzadła towarzyszy znaczny wylew krwi do stawu i ból kolana. Wskazówkami sugerującymi uraz PCL mogą być wybroczyny krwotoczne w dole podkolanowym. Leczenie uzależnione jest od wielu czynników w tym od wieku pacienta, jego poziomu aktywności fizycznej, oczekiwań a także obecności urazów towarzyszących. W przypadkach całkowitego uszkodzenia PCL staw kolanowy zazwyczaj wymaga unieruchomienia w ortezie w wyproście w celu zabezpieczenia jego struktur torebkowo-więzadłowych. Wskazane bywa odciążanie kończyny kulami łokciowymi bezpośrednio po urazie. Wykonywanie ćwiczeń służy odzyskaniu siły przez mięsien czworogłowy oraz przygotowaniu pacienta do dalszego etapu leczenia jakim jest operacja.
lek. Piotr Maciszewski
