Urazy stawu skokowego należą do najczęstszych „sportowych“ obrażeń kończyn dolnych. W stawie skokowym stykają się powierzchnie stawowe trzech kości: piszczelowej, strzałkowej i skokowej, które przemieszczają się względem siebie i są powiązane ze sobą trzema kompleksami więzadłowymi. Uszkodzenie któregokolwiek z kompleksów więzadłowych może prowadzić do jego niestabilności.

W następstwie bocznego skręcenia stawu najczęściej ulega uszkodzeniu więzadło skokowo-strzałkowe przednie ATFL. Drugim więzadłem podatnym na obrażenie w przypadku bocznego skręcenia stawu jest więzadło piętowo-strzałkowe CFL. Po bocznym skręceniu stawu często dochodzi do jednoczesnego uszkodzenia jego torebki. Urazowi skrętnemu towarzyszy zwykle „strzał“ lub trzaśnięcie. Pojawia się obrzęk stawu, tkliwość przy wykonywaniu ruchów oraz w czasie chodzenia. Początkowo leczenie skręcenia stawu skokowego polega na stosowaniu odpoczynku, okładów chłodzących, uniesieniu uszkodzonej kończyny oraz unieruchomieniu kończyny w stabilizatorze. Przyjmuje się, że średni okres unieruchomienia kończyny bezpośrednio po urazie powinien wynosić od 3 do 4 tygodni. W każdym przypadku  powinien on być uzależniony od rozległości urazu oraz nasilenia dolegliwości. W pierwszych dniach po urazie zalecane jest także odciążanie kończyny przy pomocy kul łokciowych. Jeśli uraz nie obejmuje więzozorstu piszczelowo-strzałkowego i nie ma towarzyszącego złamania, rehabilitację stawu należy rozpocząć natychmiast po ustąpieniu bólu w celu przywrócenia siły, zakresu ruchów i propriocepcji. Po powrocie do uprawnia sportu, wskazane jest zakładanie sznurowanych ortez na staw skokowy, aby zapobiec jego ponownym uszkodzeniom.

lek. Piotr Maciszewski

W ostatnich czasach coraz częściej dochodzi do uszkodzeń stawów kolanowych zarówno w następstwie urazów sportowych jak i urazów zdarzających się w życiu codziennym.  Z powodu zwiększenia aktywności fizycznej społeczeństawa należy się liczyć z ciągłym wzrostem liczby urazów. Niestabilność stawu kolanowego powstaje w wyniku uszkodzenia jednego z jego czterech głównych stabilizujących go więzadeł. Są to więzadło krzyżowe przednie, tylne oraz więzadła poboczne piszczelowe i srzałkowe.

Więzadło poboczne piszczelowe (MCL) jest najczęściej uszkadzanym więzadłem kolana. Rozerwane MCL najczęściej objawia się bólem po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego, miejscowym zasinieniem, niekiedy obrzękiem stawu, a po ciężkim uszkodzeniu więzadła, może nawet pojawić się niestabilność stawu.  Izolowane uszkodzenia MCL na ogół nie wymagają interwencji chorurgicznej. Leczenie polega na unieruchomieniu kończyny w stabilizatorze, zabezpieczającym kolano przed działaniem sił koślawiących. Urazy I i II stopnia (czyli urazy z niecałkowitym przerwaniem ciągłości więzadła) powinny być leczone zachowawczo. Obecnie w ramach leczenia zachowawczego dzięki funkcjonalnym ortezom i szybkiemu rozpoczynianiu aktywności ruchowej już we wczesnej fazie terapii możliwe jest odzykanie funkcji i wzmocnienie kolana, przy jednoczesnym zabiezbieczeniu MCL przed działaniem sił koślawiących. Pacjent może chodzić jeśli nie odczuwa bólu, choć zwykle w pierwszych dniach po urazie zaleca się odciążanie kończyny przy pomocy kul łokciowych.

Urazy więzadła pobocznego strzałkowego (LCL) występują znacznie rzadziej niż uraz MCL. Rzadko są urazami izolowanymi, zwykle współistnieją z dodatkowymi obrażeniami stawu. Najbardziej typowym objawem ostrego urazu LCL jest ból w bocznej okolicy kolana. Ponadto może wystąpić miejscowe zasinienie oraz obrzęk stawu, w niektórych przypadkach także uczucie niestabilności kolana. Stosowanie samych tylko ortez nie okazało się skuteczne w leczeniu uszkodzeń LCL. Podstawą leczenia jest naprawa/rekonstrukcja chirurgiczna, natomiast kolejnym etapem jest zabezpieczenie kolana w stabilizator. Zabezpieczenie bocznych struktur stawu kolanowego ortezą powinno trwać do trzech miesięcy, z jednoczasową rehabilitacją i posługiwaniem się kulami łokciowymi w celu odciążania kończyny w pierwszych tygodniach po urazie.

Uraz więzadła krzyżowego przedniego (ACL) powstaje najczęściej w mechanizmie skręcenia kolana przy stawianiu stopy na podłożu. Charakterystyczny dla tego urazu jest ból i obrzęk stawu, czasem z towarzyszącym słyszalnym „trzaśnięciem“. U wielu pacjentów pojawiają się objawy niestabilności kolana po ponowym podjęciu przez nich aktywności sportowej. Przy izolowanych urazach ACL wskazane jest zastosowanie we wstępnym okresie po urazie unieruchomienia w stabilizatorze, a następnie wdrożenie rehabilitacji, która powinna zmierzać do przywrócenia ruchomości stawu kolanowego i wzmocnienia mięśni w jego okolicy, głównie mięśnia czworogłowego. Decyzje o chirurgicznej rekonstrukcji uszkodzonego ACL są podejmowane indywidualnie w zależności od pożądanego przez pacienta poziomu aktywności sportowej, wieku, towarzyszących zmian zwyrodnieniowych oraz obiektywnej i subiektywnej oceny niestabilności stawu.

Urazy więzadła krzyżowego tylnego (PCL) są najczęściej spowodowane uprawianiem sportu, ale także urazami komunikacyjnymi. Typowym mechanizmem urazu PCL w sporcie jest bezpośrednie uderzenie w kolano. Urazowi więzadła towarzyszy znaczny wylew krwi do stawu i ból kolana. Wskazówkami sugerującymi uraz PCL mogą być wybroczyny krwotoczne w dole podkolanowym. Leczenie uzależnione jest od wielu czynników w tym od wieku pacienta, jego poziomu aktywności fizycznej, oczekiwań a także obecności urazów towarzyszących. W przypadkach całkowitego uszkodzenia PCL  staw kolanowy zazwyczaj wymaga unieruchomienia w ortezie w wyproście  w celu zabezpieczenia jego struktur torebkowo-więzadłowych. Wskazane bywa odciążanie kończyny kulami łokciowymi bezpośrednio po urazie. Wykonywanie ćwiczeń służy odzyskaniu siły przez mięsien czworogłowy oraz przygotowaniu pacienta do dalszego etapu leczenia jakim jest operacja.

lek. Piotr Maciszewski